Afgan Göçmenlere İlişkin Bitlis İli Tatvan İlçesi Gözlem Raporu
27 Haziran 2020 tarihinde Van Gölü’nde göçmenleri taşıyan bir teknenin battığı ve teknedeki 60’a yakın göçmenden kurtulan olmadığı bilgisi açık kaynaklara düştü. Bu kaza Van Gölü’nde göçmenleri taşıyan bir teknenin yaptığı ilk kaza değildi. 26 Aralık 2019’da da bir tekne batmış ve 7 göçmenin cansız bedenine ulaşılmış, 64 göçmen ise hastanede tedavi edilmek üzere kurtarılmıştı.
Aktarılan kaza haberleri Van Gölü çevresinde göçmen akışının yoğunlaştığını göstermektedir. Bu nedenle göçmenlerin uğrak noktalarından birine dönüşmüş olan, Van Gölü kıyısındaki önemli merkezlerden Bitlis’in Tatvan ilçesinde gözlemlerde bulunarak göçmenlerin yaşadığı sorunlar hakkında bir rapor hazırlanması gerektiği düşünülmüştür.
Türkiye, çeşitli nedenlerle Afganistan’dan kaçarak sığınma talep eden kişileri “şartlı mülteci” kapsamında değerlendirerek, bu kişilere yalnızca kısa dönemli olarak Türkiye’de kalma izni vermekte, Avrupa’dan ve Suriye’den gelen göçmenlere nazaran daha ağır kısıtlamalar uygulamaktadır.
Gözlemler yaptığımız Tatvan’da karşılaşılan göçmenlerin ekserisini Afgan mülteciler oluşturmakla birlikte Afganistan-Pakistan-İran güzergahında yer alan ülkelerin uyruğunda bulunan bireyler de göçmen nüfusu içerisinde yerini almaktadır. Rapor oluşturulurken göçmenler ve onlarla dayanışma gösteren STK temsilcileri ile görüşülmüş, göçmenlerin yaşadıkları alanlarda gözlemlerde bulunulmuştur.
İnsan kaçakçılarının polis kontrol noktalarını aşmak amacıyla göçmenleri Van Gölü üzerinden tekneyle taşımak istedikleri düşünülmektedir. Tatvan’a ulaşan ve otogar mevkiinde kümeleşen göçmen gruplar, Batı illerine ulaşmak için beklemektedir. Çeşitli sivil toplum örgütlerinin değişik zamanlarda insani yardım amacıyla göçmenlere yardım ettikleri, zaman zaman belediyenin de sıcak yemek ve konaklama konusunda yardımcı olduğu ancak bu yardımların sürdürülebilir olmadığı, Covid-19 virüsünün oluşturduğu olağanüstü durum neticesinde göçmenlerin gündemden düştüğü değerlendirilmiştir. Göçmenlerin insani ihtiyaçlara (duş, tuvalet, kişisel temizlik) erişimlerinin olmadığı, otogar çevresindeki beton alanlarda özellikle kış aylarında zorluklar yaşadıkları ve aç kaldıkları gözlemlenmiştir. Kişisel hijyen koşullarının olmaması, yeterli beslenmeme ve konaklama koşullarının bulunmamasının çeşitli hastalıklara davetiye çıkardığı, hasta olan kayıt dışı düzensiz göçmenlerin sağlık hizmetlerine erişim sağlayamadığı ifadelerinden anlaşılmıştır.
